Çocuklarda ekran bağımlılığı: Kalıcı ruhsal, fiziksel ve beyinsel problemler ortaya çıkabilir!

Okul öncesi öğretmeni Gözde Çelik, her yaş grubuna göre belirlenen ekran sürelerinin geçilmesi durumunda bebeklerde ve çocuklarda kalıcı fiziksel, ruhsal ve beyinsel problemlerin ortaya çıkabileceğini söyledi.

Günümüzde hızla ilerleyen teknoloji ile birlikte çocukların ekran karşısında geçirdikleri sürede ciddi artış gözlendiğini ve bu durumun da çocuklarda ciddi sağlık problemlerinin oluşabileceğini belirten Gözde Çelik önemli açıklamalarda bulundu.    Çocuklarda Ekran Bağımlılığı Nasıl Başlar? Çocukların ekranları farklı şekillerde kullanmaları nedeniyle, ekran bağımlılığı olarak nitelendirilebilecek belirli bir saat sayısı yoktur. Bunun yerine, ekranın çocuğunuzun hayatını nasıl etkilediğine bakmanız gerekir. Uykuyu bölüyorsa veya sosyal aktiviteleri bozuyorsa zarar verme olasılığı daha yüksektir. Örneğin dışarı çıkmak veya arkadaşlarla oyun oynamak gibi. Depresyon, anksiyete veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) yaşayan çocukların ekranları bir kaçınma ve izolasyon aracı olarak kullanma olasılıkları daha yüksektir. Ne yazık ki, bu ilişki çift yönlüdür. Ekranlarda daha fazla zaman geçiren çocukların depresyon belirtileri geliştirmesi daha olasıdır, bu da kısır bir depresyon ve ekran zamanı döngüsüne yol açar. Bir çocuğun çevresi de ekranlarda aşırı zaman geçirip geçirmemelerinde rol oynar. Eğer çocukların ders dışı etkinlikleri keşfetme yolları yoksa, ekranlarda zaman geçirme olasılıkları daha yüksektir. Ekran Bağımlılığı Belirtileri •             Çocuğunuzu motive eden tek şey “tablet zamanı” ise (kitaplar, oyuncaklar ve sporlar onları neredeyse heyecanlandırmazsa), ekran kullanımına fazla yatırım yapmış olabilir. •             Çocuğunuz video oyunları oynamıyorken bile oyun hakkında konuşuyorsa, en sevdiği video yayınlayıcısının bir sonraki gönderisini merak ediyorsa veya oyundan sahneleri canlandırıyorsa, ekran bağımlılığı etkileniyor olabilir. •             Çocuğunuz yemek masasına telefonunu getiriyorsa, ebeveynleriyle veya büyük ebeveynleriyle sohbet etmeye çalışırken gizlice tabletine bakıyorsa, ekranlar aile faaliyetlerine müdahale ettiğinde sorun yaratabilir. •             Çocuğunuz her gün okuldan sonra 30 dakika video izliyorsa, ancak şimdi okuldan eve dönerken telefonda bile izliyorsa, ekrana hassasiyeti artıyor olabilir. •             Çocuğunuz okulda kötü bir günün ardından eve geliyorsa ve kendisini daha iyi hissettirecek veya bir kaçış sunacak bir TV içeriğine veya oyuna ihtiyacı varsa bu ekran bağımlılığının bir işareti olabilir. •             Çocuğunuz geceleri yatağına gizlice bir tablet sokuyorsa veya ne kadar süredir video oyunu oynadığı konusunda yalan söylüyorsa, ekran bağımlılığı etkileniyor olabilir.   OKUL  ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLARDA EKRAN BAĞIMLILIĞI  VE  ZARARLARI Araştırmacılar, 4 ila 11 yaş arasındaki çocuklarda ekran bağımlılığını ölçmek için bir çalışma geliştirdiler. Klasik bağımlılık belirtileri, maddeyi kullanmayı bırakamama veya o maddenin kullanımının yaşamınızı ve ilişkilerinizi etkilemeye başlaması gibi şekillerde görülür.  Geliştirilen bu çalışmada, çocuklar ve ekranlar arasındaki ilişkide, belirtiler klasik bağımlılık belirtileri ile benzer şekilde bulunmuştur. Genel olarak ekran karşısında çok fazla zaman harcamak; fiziksel ve duygusal olarak uykusuzluk, konuşma gecikmeleri ve zayıf sosyal becerilerle ilişkilendiriliyor.  Michigan Üniversitesi’nden yapılan araştırmalarda da ekran kullanımının daha büyük sorun olarak nitelendirilmesinde “ekran kullanımının yaşamın diğer alanlarında sorunlara neden olup olmadığı veya her şeyi tüketen bir faaliyet haline gelip gelmediği” sorusunun cevabı bulundu. Bu olduğunda, çocuklarda ekran bağımlılığı olarak kabul edilir açıklaması yapıldı. Bununla birlikte ekran karşısında aşırı zaman geçirmenin çocuklar için kötü olmasının birkaç önemli nedeni daha vardır.  Bunlar aşağıda yazanlar olarak özetlenebilir. •             Telefonlarda veya diğer ekranlarda daha fazla zaman geçirmek, çocukların siber zorbalık ve pornografik içeriğe maruz kalma riskini artırır. •             Sosyal medyada harcanan daha fazla zaman, depresyon ve içselleştirme sorunları ile ilişkili olabilir. •             Aşırı ekran süresi genellikle zayıf uykuya, zayıf benlik saygısına ve zayıf vücut imajına yol açabilir. •             Araştırmalar, ekranlarda daha fazla zaman geçirmenin ebeveynlere daha düşük bağlanma ile sonuçlandığını göstermiştir. •             Hareketsiz olmak ve ekranlarda çok zaman geçirmek obeziteye neden olabilir. Ekran Bağımlılığını Önlemenin Yolları Çocuğunuzun ekranına bağımlı olduğunu düşünüyorsanız, zararın nereden geldiğini  bularak başlamanız önemlidir. Sorunlara neden olan ekran süresi nedir? Ne izliyorlar? Belirli uygulamalarda veya web sitelerinde çok mu zaman harcıyorlar? Çocuğunuzun telefonuyla sağlıklı bir ilişkisi var mı? Yatmadan önce telefonlarını mı kapatıyorlar yoksa bütün gece arkadaşlarıyla mı konuşuyorlar? Çocuğunuz için ekran başında kalma süresine iyi bir sınır koyuyor musunuz? Ebeveynler olarak sizde ekrana bağımlı mısınız?  Bu sorulara cevap bulduktan sonra aşağıdaki maddeleri ekran bağımlılığını önlemek için kullanabilirsiniz. •             Çocuğunuzla ekranda daha az zaman geçirme konusunda sağlık bilgilerinin de olduğu bir konuşma yapın. •             Ekran sürenizle iyi bir örnek olun. •             Aktif olarak çocuklarınızla etkileşime daha fazla zaman ayırmaya ve ekranınızda daha az zaman geçirmeye çalışın. •             Çocuğunuzun telefonda ne yaptığını sohbet içeriklerinizle kontrol edin. Çevrimiçi davranışları denetlemede aktif rol alın. •             Telefonların sabah ve akşam ne zaman açılıp kapatılabileceğine ilişkin sınırlar belirleyin ve bu sınırlara bağlı kalın. İdeal olarak, ekranlar yatmadan bir saat önce kapatılmalıdır. •             Çocuğunuzun konulan kurala ve sınıra uyması konusunda teşvik edin. Hatırlatıcı rolde olun. Bu hatırlatıcı ve teşvik eden rolünüzü birkaç hafta gerçekleştirdikten sonra; bu sınıra uyma otokontrolünü sağlayamaması halinde nelerle karşılaşacağının önden bilgisini verin.  Örneğin,( 2 haftadır deniyoruz ama senin telefonu bırakmadan da zorlandığını görüyorum. O yüzden bu hafta son kez deneyelim. Eğer bu kontrolü sağlayamazsan artık ebeveyn olarak ben destek olacağım. Mesela süren bittiğinde telefonu elinden alacağım) gibi. Dengeli Ekran Kullanımı ve Bilinçli Aile İletişimi: Ekran bağımlılığının zararlarını en aza indirmek için, bilinçli bir ekran kullanımı ve aile içinde açık iletişim çok önemlidir. Çocuklara, ekran kullanımının sınırlarını belirlemek, alternatif aktivitelerle meşgul olmalarını teşvik etmek ve ailece zaman geçirmek, sağlıklı bir dengeyi destekleyebilir.  Aile içi uygulamaların işe yaramadığı noktalarda da bağımlılıklarla ilgili bir uzmandan destek alınması gerekir.Unutmayalım ki, teknoloji bir araçtır ancak dengeli bir şekilde kullanılmadığında, büyülü dünya yerine zararlı bir bağımlılığa dönüşebilir.